Азык-төлекне туңдыру: саклау кагыйдәләре һәм сроклары
Консервлардан һәм кабыктагы йомыркадан башка теләсә нинди ризыкны туңдырырга мөмкин. Әмма шуны истә тотарга кирәк, азык – төлекне катыру һәм эретүдән соң нәтиҗәдән канәгать булу мөмкинлеге-бер үк нәрсә түгел.
Күп кенә продуктларның органолептик үзлекләре туңганнан соң начарая (мәсәлән, майонез, соуслар, салатлар һәм башкалар). Чи ит һәм кош-корт үзләренең тәм сыйфатларын әзерләренә караганда озаграк саклый, чөнки термик эшкәртү вакытында дым югала.
Туңдырылган продуктлар куркынычсызмы?
Әгәр продуктлар -18 °с даими температуралы суыткыч камерада саклана икән, яраклылык вакыты сизелерлек арта. Туңдыру аларны боза торган микроорганизмнарның үсүен, шулай ук азыктан агулануны булдырмый кала.
Туңдыру барлык бактерияләрне һәм паразитларны юк итә дигән сүз дөресме?
Туңдыру микроорганизмнарны – бактерияләрне, чүпрәне һәм күгәрекне деактивлаштыра, ләкин суытканнан соң алар яңадан активлашырга һәм азыктан агулану китереп чыгарырга мөмкин.
Трихинеллалар (паразит түгәрәк суалчаннар нәселе) һәм башка паразитлар туңганда юкка чыгарылырга мөмкин, ләкин бу вакытта өйдә оештырып булмый торган бик кырыс шартлар үтәлергә тиеш. Ә термик эшкәртү барлык паразитларны да юк итә.
Туңдыру өчен продуктларның сафлыгы һәм сыйфаты әһәмиятлеме?
Әйе, һичшиксез. Югары сыйфатлы яңа продуктларны катыруның мәгънәсе бар, ул вакытта аларның тәме, төсе, исе, консистенциясе, файдалы матдәләр күләме үзгәрмәячәк диярлек.
Туңганда туклыклы һәм файдалы матдәләр сакланамы?
Туңдыру процессы үзе продуктларда туклыклы матдәләр булуга йогынты ясамый. Озак вакыт туңдырылган килеш саклаганда, ит һәм кош-корт өчен туклыклы матдәләр микъдарында аз гына үзгәрешләр булырга мөмкин.
Шуны истә тотарга кирәк: барлык азык-төлек продуктларының составында ферментлар бар, аларның активлыгы продуктларның сыйфаты начараюга китерергә мөмкин.
Туңганда ферментларның активлыгы кискен кими, ләкин бөтенләй туктамый. Әгәр мондый вәзгыять ит һәм балыкка зыян китермәсә, ә җиләк-җимештә актив ферментлар кислоталар белән нейтральләшсә, туңдырылган, кислоталылыгы түбән булган яшелчәләр өчен, хәтта ферментларның минималь активлыгы да продуктның сыйфаты начараюга китерергә мөмкин.
Яшелчәләрнең бозылуын булдырмас өчен, аларны туңдырыр алдыннан бланшировкаларга кирәк. Бу эшкәртү ысулы, ул продуктны башта кайнап торган суга (берничә дистә секундка) батыралар, ә аннары аңа бозлы су сибәләр.
Азык-төлекне туңдыру алдыннан төрү роль уйныймы?
Дөрес төрү продуктның сыйфатын саклап калырга һәм катырмаска ярдәм итә. Ит һәм кош-кортны турыдан-туры оригиналь савытта туңдырырга мөмкин, әмма бу материаллар һава өчен үтә белә, һәм вакыт узу белән итнең сыйфаты начарланырга мөмкин. Шуңа күрә бу продуктларны өстәмә төрергә кирәк. Иң яхшы чишелеш вакуумлы төргәк булырга мөмкин, әмма мондый мөмкинлек булмаганда өстәмә пакетлар гына кулланыгыз.
Катырылган продуктларны кулланып буламы?
Азык-төлек шулай ук «өшү»алырга мөмкин. Бу һава ачык азык өслегенә орынганда була. Соры-көрән төстәге коры таплар кебек урыннар күренә. Әгәр продукт нык катырылган булса, аны ризыкка куллану киңәш ителми.
Туңдырылган продуктларның төсе үзгәрсә, нишләргә?
Туңдырылган продуктлар төсен үзгәртергә мөмкин. Мәсәлән, ит төренә карап карарак яки тонык көрән төскә керә ала. Сәбәбе кислород булмау, продуктны катыру яки озак вакыт саклау булырга мөмкин. Кошның ите туңганда төсе гадәттә үзгәрми, әмма сөякләр һәм алар янындагы ит каралуы ихтимал.
Туңдырылган яшелчәләрнең төсе дөрес төрелмәү яки артык озак саклау аркасында кибү нәтиҗәсендә үзгәрә. Шулай итеп, продуктның төсе үзгәрү аның куркынычсызлык күрсәткечләренә йогынты ясамый.
Туңу тизлегенең әһәмияте бармы?
Әлбәттә, кату тизлеге бик мөһим. Азык-төлекне мөмкин кадәр тизрәк туңдыру яхшырак, шул рәвешле аларның сыйфатын саклап калу. Тиз туңганда эре боз кристаллары барлыкка килергә өлгерми, алар продуктларда күзәнәк стенкаларын җимерә һәм сыйфатын югалтуга китерә. Идеалда 0,5 см калынлыктагы продукт ике сәгать эчендә тулысынча туңырга тиеш.
Әгәр өй суыткычында тиз туңдыру өчен махсус киштә булса-аны кулланырга кирәк. Бу вакытта туңдырыла торган продуктлар салынган пакетларны бер катламга таркатырга кирәк. Катырганнан соң аларны берничә катламга бөкләргә мөмкин булачак.
Суыткыч камерада нинди температура булырга тиеш?
Туңдыргыч камерада даими температура -18 °С тан да ким булмаска тиеш. әгәр дә туңдыргыч камера мондый температураны тотмаса яки суыткыч ишеге еш кына ачылса, мондый камераны азык-төлекне кыска вакытлы саклау өчен генә кулланырга мөмкин. Озак вакыт саклау өчен аерым торучы туңдыргыч камерадан файдалану яхшырак. Суыткычның үзендә температура +4-5 °стан артмаска тиеш.
Туңдырылган продуктларны күпме сакларга мөмкин?
Теоретик яктан дөрес туңдырылган продуктларны -18 °стан түбән булмаган температураны тотып торучы туңдыргыч камерада чиксез сакларга мөмкин. Әмма озак вакыт саклау вакытында продуктларның сыйфаты начарая баруын онытмаска кирәк. Исенә игътибар итегез. Әгәр дә сез әче яки ямьсез ис сизәсез икән, продуктны ташларга кирәк.
Кыш көне азык-төлекне саклау өчен яхшы урын булып урам яки балкон тоела, әмма туңдырылган продуктлар кояш нурлары тәэсиренә дучар булса да, хәтта температура бик түбән булганда да эри ала. Суытылган ризык артык җылы булырга мөмкин, бу микроорганизмнар үсешенә китерәчәк.